Worminfecties worden vaak onderschat bij vogels, meestal worden ze pas in een (te) laat stadium ontdekt. Bij een kleine besmetting kunnen ze onopgemerkt aanwezig zijn in het maag-darm-stelsel zonder dat je iets waarneemt van symptomen. Zo krijgen de wormen uiteraard de tijd om te vermeerderen en vergroot de infectiedruk aanzienlijk! Vervolgens kan dit leiden tot ziekte bij uw vogels.
Meestal start de infectie bij een enkele vogel, bijvoorbeeld na aankoop. Deze vogel verspreid op zijn beurt wormeieren zodat op termijn alle dieren die er bij zitten besmet geraken. Daarom is het zeer belangrijk dat de worminfectie in een vroeg stadium wordt gedetecteerd en behandeld. Vooral jonge dieren (in de groei) zijn zeer gevoelig voor wormbesmettingen. Bij oudere dieren zal je vooral algemene symptomen zien en bijvoorbeeld verminderde vruchtbaarheid.
Naast ziekte op zich kunnen wormen ook nog andere ziekten verspreiden. .Een voorbeeld daarvan is Histomonas (of blackhead disease) die zich bij kalkoenen verspreid door wormen.
Als algemene tip laat je best de mest van u dieren regelmatig (2 x per jaar) nakijken op parasieten. Ook bij aankoop is het zeer nuttig om de mest te laten nakijken voor je de nieuwe dieren bij de rest van de groep plaatst. Mestonderzoekpaketten kunnen naar de praktijk opgestuurd worden via de post. Na labo-onderzoek geven wij u ontwormingsadvies op maat van u vogelbestand!
Enkele veel voorkomende soorten bij vogels en pluimvee:
Capillaria sp.: Deze soort wordt ook de haarworm genoemd. Het dankt zijn naam aan de zeer fijne vorm die het heeft gelijkaardig aan “een haar”. Deze wormen hebben eveneens een zeer kenmerkend ei, die de vorm van een citroen heeft (Figuur 1). Van alle wormen is dit de hardnekkigste en zorgt ook voor de meeste schade/letsels aan de darmen. Deze worm komt voor bij de meeste soorten zoals duif, zangvogels voorbeeld vinken en kanaries, papegaai-achtigen en kip.
Ascaridia sp.: De spoelwormen zijn grotere wormen en kunnen zorgen voor obstructies in de darmen. Zoals bij de haarwormen komt deze worm bij diverse soorten vogels voor. Op figuur 2 zie je een (sterk vergroot) ei van de spoelworm.
Raillietina sp. en Davainea sp.: Dit zijn de klassieke lintwormen bij vogels en pluimvee. Raillietina is de kleine lintwormen Davainea de grote lintworm. Belangrijk kenmerk van deze wormen is dat besmetting gebeurt door opname van een tussengastheer zoals een insect of slag of regenworm. In plaats van wormeieren worden kleine fragmentjes van de worm zelf uitgescheiden in de mest. Deze fragmenten kunnen zelfs nog bewegen !
Heterakis gallinarum: Is typisch heel pathogeen voor fazanten. Zoals reeds vermeld kan het ook voor een bijkomende infectie met de Histomonas parasiet bij kalkoenen zorgen. In dit geval zijn de wormen drager van de flagelaten die histomonas veroorzaken. Op onderstaande foto zie je het dubbelwandig worm-ei, merk het (minieme) verschil op met de spoelwormeieren !
Hoe verloopt de infectie van wormen (pathogenese)?
De wormbesmetting gebeurd door de opname van wormeieren. Deze zijn in sommige gevallen aanwezig in de mest van vogels. Naast deze directe opname van eieren zijn er ook nog andere manieren van besmetting mogelijk. Zo kunnen bepaalde tussen-gastheren opgenomen worden die de wormen bevatten. Een voorbeeld hiervan is de haarworm die kan aanwezig zijn in een gewone regenworm of slak of insect. Dit verklaart waarom dieren een wormbesmetting kunnen oplopen ondanks dat ze in een zeer droge propere omgeving zitten. Een ander voorbeeld is de lintworm die aanwezig kan zij in bepaalde insecten (vb mieren) of slakken.
De tijd die nodig is om van een ei naar een volwassen worm te evolueren die dan op zijn beurt zelf eieren produceert bedraagt ongeveer 2 tot 6 weken (afhankelijk van de soort). Dit is zeer belangrijk naar de behandeling toe want de meeste middelen werken, enkel tegen de volwassen stadia van de worm.
Detectie:
Het voordeel van een worminfectie is dat die relatief eenvoudig te detecteren is aan de hand van een mestonderzoek. Hierbij is het aan te raden mest van meerdere dieren over verschillende tijden te nemen.
Wanneer worden dieren best gecontroleerd?
· Routineonderzoek
· De vogel doet het algemeen wat minder, verminderde conditie
· Bij vermageren
· Slappere mest
· Bij ontsteking van de darmen
· Bij erge infecties kan er zelf sterfte optreden
. Een controle voor de kweek
Hoe te voorkomen?
Door een goede hygiëne te handhaven in en rond de hokken of kooien kan je reeds veel voorkomen. Dit wil zeggen doeltreffend reinigen en ontsmetten en de omgeving zo droog mogelijk houden.